Quipus (spreek uit kípoes) zijn touwen met een boodschap. De oude Inca's kenden geen schrift, denken wij, maar legden hun data vast in touwen met knoopjes. Hoe werkte dat?
Ja, hoe werkte dat? Goeie vraag waar wij eigenlijk geen antwoord op hebben. De grootste deskundige ter wereld op quipu-gebied is Gary Urton van Harvard University. Hij heeft een database samengesteld van de paar quipus die bewaard zijn gebleven en probeert deze te ontcijferen. Dat lukt voor geen meter. Gary kan er letterlijk geen touw aan vastknopen.Wat weten we van quipus?
Ja, hoe werkte dat? Goeie vraag waar wij eigenlijk geen antwoord op hebben. De grootste deskundige ter wereld op quipu-gebied is Gary Urton van Harvard University. Hij heeft een database samengesteld van de paar quipus die bewaard zijn gebleven en probeert deze te ontcijferen. Dat lukt voor geen meter. Gary kan er letterlijk geen touw aan vastknopen.Wat weten we van quipus?
Quipu is een ingewikkeld touwtje
Een quipu bestaat uit een hoofdtouw met daaraan vastgeknoopt of -geweven een groot aantal bijtouwen. Het hoofdtouw bevat informatie, bijvoorbeeld in de dikte en de kleur van de gebruikte draden. De meeste informatie zit in de bijtouwen. De bijtouwen zelf bevatten informatie in de vorm van lengte, kleur en dikte, en vooral in de vorm van knopen. Er bestaan vele soorten knopen en die bevinden zich op verschillende hoogtes in het touw. Bovendien hebben sommige quipus dunne touwtjes die de bijtouwen met elkaar op verschillende hoogtes verbinden. Je begrijpt hoe duizelingwekkend veel verschillende combinaties er mogelijk zijn.
Schrift van de Inca's?
De Inca's gebruikten het decimale stelsel (getallen van 1 tot 10, of 0 tot 9) en konden zeer ingewikkelde berekeningen maken. Dat moest ook wel in een rijk met tussen de 15 en 25 miljoen inwoners, waar alles werd bijgehouden. Van een aantal quipus mogen we aannemen dat die werden gebruikt als inventaris van een magazijn of als paklijst van een llama-karavaan. Kortom, dat ze hoeveelheden en getallen weergaven.
De volgende vraag is of quipus ook klanken konden weergeven, zodat een bepaalde knoop staat voor een letter, een lettergreep of een woord. Hoe langer je er over nadenkt hoe meer mogelijkheden je kunt verzinnen met touwtjes met knoopjes om informatie te versleutelen.
De grote hoop van de quipu-geleerden is de vondst van een 'Steen van Rosetta'. De Steen van Rosetta was een balkvormig stuk steen waar op de vier zijden dezelfde tekst in vier talen en schriftsystemen was weergegeven. Door namen die hetzelfde klinken in die verschillende talen met elkaar te vergelijken, kon het hiërogliefenschrift worden ontcijferd. Als nou iemand bijvoorbeeld de moeite had genomen om het Onze Vader in het Quechua in een quipu weer te geven (en het liefst op zo'n manier dat een moderne wetenschapper het als zodanig zou herkennen), zouden we misschien de taal van de quipus kunnen ontcijferen.
Mijn theorie over quipus is dat ze bovendien dienden als vervanging voor geld. De Inca's kenden geen munten of geld, en ik denk dat de quipu's functioneerden als een pre-digitale vorm van onze travellers cheques of pinpassen.
In mijn boek Atahuallpa's Vergissing werk ik deze veronderstelling uit. In mijn roman Zoon van de Zon spelen de quipus een belangrijke rol.
De volgende vraag is of quipus ook klanken konden weergeven, zodat een bepaalde knoop staat voor een letter, een lettergreep of een woord. Hoe langer je er over nadenkt hoe meer mogelijkheden je kunt verzinnen met touwtjes met knoopjes om informatie te versleutelen.
De grote hoop van de quipu-geleerden is de vondst van een 'Steen van Rosetta'. De Steen van Rosetta was een balkvormig stuk steen waar op de vier zijden dezelfde tekst in vier talen en schriftsystemen was weergegeven. Door namen die hetzelfde klinken in die verschillende talen met elkaar te vergelijken, kon het hiërogliefenschrift worden ontcijferd. Als nou iemand bijvoorbeeld de moeite had genomen om het Onze Vader in het Quechua in een quipu weer te geven (en het liefst op zo'n manier dat een moderne wetenschapper het als zodanig zou herkennen), zouden we misschien de taal van de quipus kunnen ontcijferen.
Mijn theorie over quipus is dat ze bovendien dienden als vervanging voor geld. De Inca's kenden geen munten of geld, en ik denk dat de quipu's functioneerden als een pre-digitale vorm van onze travellers cheques of pinpassen.
In mijn boek Atahuallpa's Vergissing werk ik deze veronderstelling uit. In mijn roman Zoon van de Zon spelen de quipus een belangrijke rol.
RSS-feed